Üstünlük ve Aşağılık Kopmleksi

ÜSTÜNLÜK (KİBİR)VE AŞAĞILIK DUYGUSU

Üstünlük duygusu,(Kibir) de benlik duygularındadır.Kibir,bir insanın,kendini diğer insanlardan üstün gösterecek hareketler yapması ve sözler sarfetmesidir.Kibirli insan kendini olduğundan daha büyük,daha kuvvetli zanneder veya öyle göstermeye çalışır.Yürümesinde,konuşmasında,oturup kalkmasında yapmacık hareketler vardır.

Bir insanın kendi değer ve meziyet(özellikleri)ni olduğundan  daha noksan göstermek istemesine TEVAZU ve böyle bir kimseye de mütevazi denir.

Mütevzi insan,hayatın türlü aşamalarını düşünerek kendi acizliğini unutmaz,bütün hareketlerinde aklını kullanır ve sık sık kendini denetler ve kontrol eder.

AŞAĞILIK DUYGUGUSU(KOMPLEKSİ)

Benlik duygularından, bir de aşağılık duygusu(kompleksi) vardır.İnsan,kendisini her hangi bir alanda diğer insanlarla karşılaştırınca o alanda eksiklik hissettiği ve kendi lehine tatmin edici bir sonuca varamadığı zaman aşağılık kompleksi başgösterir.Bu duygu ile,kişinin kendisini eksik,yetersiz ve etrafındakilerden daha düşük sayması kastedilmektedir.

Aşağılık kopmleksi insanlar arasında yaygın olan,kişiye çok ağır ve acı gelen hoşa gitmeyen bir ruh halidir.Bu ruh hali,gerçek veya hayali yetersizlikler yüzünden,herhangi bir alanda üstünlük elde edememekten doğan ve kişi tarafından farkına varılan iktidarsızlık duygusudur.Bu duyguya sahip olan kişiler ,kendilerini diğer insanlar yanında küçük görürler.

Mütevazi olmak(Alçak gönüllü)olma bir bakıma aşağılık duygusuna benzerse de ondan çok farklıdır.Tevazuda(Alçakgönülülükte) irade ve akıl vardır.

Alçak gönüllü (Mütevazi)insan,düşünerek ve iradesiyle bencil heveslerini,isteklerini yener.

Aklın rehberliği altında iradesini kullanarak toplum içinde kendine düşen gerçek vazifeyi yapar.Övünerek kendinde bir takım meziyetler ve üstünlükler hayal etmediği gibi,kendini aşağı da görmez.

Aşağılık duygusu(kompleksine) sahip kişi ise ,herkesi kendisi ve hareketleriyle ilgili sanır.Bilhassa yetersizlik duyduğu alanda fazla hassas ve her zaman düşünce ve endişeye sahiptir.Bu da ona mahçupluk,çekingenlik ve hatta toplumdan uzak kalma duyguları kazandırır.

Oldukça hassastır.Yaptığı ve yapacağı işler için her vakit endişe ve üzüntü duyar.Bilhassa hataları ve yanlış hareketlerinden ötürü merak içinde kalır.Bunların niçin meydana geldikleri veya vuku bulmamaları hususunda neler yapılması gerektiğine dair uzun uzadıya düşünür.Mazide olmuş bitmiş ve istikbalde olması muhtemel veya hiçbir surette olmayacak işler üzerinde bile düşünür ve boşu boşuna üzüntü çeker.Bu da ondaki güven duygusunu yokeder.

Doç.Dr.Hüseyin Peker,Din Psikolojisi,Samsun,1993,sayfa;58,59)