Benlik Duyguları
Benlik Duyguları;
Benlik,kişinin kendi kendini değerlendirişidir. Yani insanın kendi kendine dışarıdan,başka bir şahıs gibi bakarak,"ne olduğu,nasıl hareket ettiği,değeryargılarının,iyi ve kötü taraflarının neler olduğu,neleri yapabileceği,arzu ve ideallerinin neler olduğu,nasıl olması gerektiği"şeklindeki sorulara kendisinin verdiği cevaptır.(Hüseyin Peker,Din Psikolojisi Sayfa 57(Baymur,genel psikloji,s.267)
Biz buna kendi kendisine empati yapmak yada,öz eleştiri yapabilme yeteneği de diyebiliriz.
Böylece kişinin,mevcud durumu hakkındaki yargıları gerçek benliğini,nasıl olması gerektiğine dair düşünceleri ise ideal benliğini oluşturur.
KİŞİLİK(BENLİK DUYGUSU)ÜÇ ÖZELLİĞİ
1)Kişinin kendi özellikleri hakkındaki bilgi ve görüşleri;Çalışkanım,başarılıyım,cesaretliyim,soğukkanlıyım,duyguluyum vb.
2)Kendisiyle ilgili duyguları:Kendisinden veya herhangi bir özelliğinden hoşlanması yada hoşlanmaması.Örneğin,çekingen hareket etmekten hoşlanmıyorum,ama bir türlü de bunu beceremiyorum,ama bir türlü bunu yenemiyorum.Kendimden çok bahsediyorum,bu özelliğimi sevmiyorum gibi.
3) Kendisine karşı şu veya bu şekilde davranmaya eğilimli oluşu:Kendi övücü veya yerici şeyler yapması gibi.
Özgüven;Benlik (Kişlik) duygusunun bir özelliği de genellikle pozitif olmsıdır.Yani her insan kendine karşı daha ziyade iyi duygular besler ve kendinden hoşlanır.Elbette kendisinden hoşlanmadığı haller de mutlaka vardır ama,tıpkı herkesin kendi aklını beğenmesi gibi sonunda o da kendini bir başkasıyla değiştirmek istemez.Aslında insanın kendisinden şikayetçi olması,kendini daha iyi görmek istediği içindir.
İşte insanın kendi maddi varlığı ile ilgili duyguları benlik,(kişilik,öz)duygularını oluşturur.
Başlıca benlik duyguları ise şunlardır;
1)İzzeti Nefs ve Şeref ve Haysiyet Duygusu;
Her insan kendi bedenine ve manevi varlığına karşı duyduğu bir sevgi vardır.
Buna insanın kendini sevme duygusu,eski tabirle;Hubbun-Nefs veya İzzeti Nefs denir.Bu dugunun esasını ,kişinin kendi varlığını koruması eğilimi oluşturur.Her fert kendi varlığını korumak içgüdüsünün etkisi altında bulunduğundan,her yerde ve her zaman kendi varlığını korumaya çalışır;
Kendisinegerekli olan yiyecek ,giyecek vs.yi temin eder,düşmanlarıyla kavga eder veya aczini duyunca kaçıp gider.
Yine insan,kendisinin kuvvet ve iktidarını,bedeni ve ruhi meziyetlerini,başkalarıyla karşılaştırarak toplum içinde kendisinin sahip olduğu değerleri belirlemeye çalışır.Kendini üstün gördüğü özelliklerinin diğer insanlar tarafından beğenilip takdir edilmesini ve kendisine gerekli saygı ve hürmetin gösterilmesini arzu eder.
İşte bir insanın kendi şahsına ait olan değerlere başkaları tarafından da değer verilmesini istemesine"şeref ve haysiyet duygusu"denir.
Kendi meziyyet(erdem ve üstün özelliklerinin)başkaları tarafından takdir olunduğunu gören bir kimse mutlu ve memnun olur.Kendisine layık olan ilgi ve iltifat ve takdir edilmediği ,değer verilmediğinı anlayan bir kimse ise üzülür.Örneğin,bir kimse tarafından,kendi fikirlerimize uygun fikirler söylendiğini işittiğimiz zaman,bu hal hoşumuza gider.Kendi fikirlerimize itiraz edildiği zaman canımız sıkılır.
Şeref ve Haysiyet duygusu,itibar edilmesi istenilen değerlere göre aile şerefi,meslek ve sanat şerefi,millet ve devlet şerefi gibi çeşitli şekiller alır.
(Doç.Dr.Hüseyin Peker;Din Psikolojisi,1993,Sayfa,57,58,59