Tevbe (Pişmanlık)

Tevbe,kelime olarak,dönmek,vazgeçmek manasına gelir.Dindeki manası ise,insanın dince uygun görülmeyen bir davranıştan geri dönmesivazgeçip,bir daha işlemeyeceğine dair söz vermesi demektir.Dini inanca göre günah olan hareketten vazgeçip Allah'a yönelmektir.

Tevbe,Bir müslümanın ,esas olarak kabul etiği dini değerlerine ters düşen davranışından,yani günah olan bir hareketinden,bu davranışın suç olduğunu kabul ederek pişmanlık duyup vazgeçmesi ve birdaha işlemeyeceğine dair söz vermesidir.Ancak bu vazgeçişte Allah'ın rızası olması esastır..Eğer kötü bir davranışı yapmamaya karar verme,Allah'ın rızası değilde,bedenine ,malına,şerefine bir zarar geldiğinden dolayı olursa buna tevbe denmez.
Örneğin;İçki içen bir kimsenin,hiç Allah korkusu olmadan,içkiyi bedenine verdiği zarardan dolayı bırakması tevbe sayılmaz.Çünkü tevbedeki en önemli nokta,Allah'ın istemediği bir hareketi yapmış olması nedeniyle kişinin,Allah ile arasının açıldığışuuruna varması ve Alah'ın rızasını kazanmak için bu hareketten vazgeçme noktasıdır.

İslama göre hangi hatalı hareket olursa olsun,ister büyük,ister küçük günaj olsuntevbesi mümkündür ve kişi tevbe ettiği takdirde Allah okulunu mutlaka bağışlayacağını  Yüce Allah Zümer suresi ve Nisa Suresi,48.ve 116.ayetlerinde buyurmaktadır.


<< De ki (Allah şöyle buyuruyor): “Ey nefislerine karşı (günah işleyip) aşırı giden kullarım! Allah’ın rahmetinden ümidinizi kesmeyin. Çünkü Allah (şirk koşan ve inkâr edenler dışında, dilediği kimseler için)[11] bütün günahları bağışlar. Şüphesiz O, çok bağışlayıcıdır, çok merhametlidir.”>> Zümer.Suresi.Ayet:53

<<Şüphesiz ki Allah, (sıfatlarında, İlâhlık ve Rabliğinde) kendisine ortak koşulmasını (tevbe etmeden) asla bağışlamaz, bundan başkasını da dilediği kimselerden bağışlar. Kim de (Allah’tan başkalarına bağlanıp onun dine aykırı buyruklarına itaatle) Allah’a ortak koşarsa, çok büyük bir günah işleyerek iftira etmiş olur.>>Nisa Suresi:48

<< Şüphesiz ki Allah, (zâtında, sıfatlarında ve hükmünde) kendisine ortak koşulmasını (Allah’ın hükümlerinin aksine, hüküm koyarak ilâhlaşanları) bağışlamaz, bundan başka (günahları) da dilediği kimseler için bağışlar. Kim Allah’a ortak koşarsa muhakkak ki o, (haktan) tam uzak bir sapıklığa düşmüştür>> NisaSuresi :116

İmamı Gazzali tevbeyi üç basamak olarak tanımlar;1)Bilme 2) Pişmanlık 3) Gereğini yerine getirmek. (Tevbeyi uygulamak)
Yani:Birincide,yapılan hareketin zararları (maddi,manevi ve ahiretteki cezası) ve kul ile Allah arasında bir perde oluşturduğu bilincine varır.

İkincisinde;Hareketin yapılmasından pişmanlık duyarak kalp yanıp tutuşur.İzdırap çeker,Suçuluk psikolojisine girer,kendisini içten içe kemirip bitirir.

Üçüncüsünde ,o hareketin hemen terkedilerek bir daha yapmamaya karar verilir ve geçmişte yitirilen,kaybedilen,iyilikler ve terkedilen ibadetler kaza ile yerine getirilmeye çalışılır.

Nitekim İmamı Gazzali İhya kitabında" Hz.Adem in ve diğer peygamberlerin bile sık sık tevbe ettiğini bildirmiştir.

İnsanoğlunun işlediği günahlardan dolayı daha sonra vicdanen rahatsız olmaya başlaması, ve yapılan davranıştan ötürü insanın kendisini kınaması,hayıflanması ve korku duyma tarzında duygular oluşuyorsa,buna pişmanlık duygusu veya suçuluk duygusu denmektedir. (1)Eğer bir fert işlediği günah yüzünden pişmanlık duyuyorsa bunda evrensel ve toplumsal  ahlaki değerlere aykırı olmasından dola kendi vidanın ona karşı koymasından yada İnandığı dinin değeryargılarından kaynaklanmaktadır.



1: Doç.Dr.Hüseyin Peker,Din Pisikolojisi,1993,Sayfa ;75,76,77 den kısmen özetlenerek alıntıdır.