Sunnet(Nafile)Namazlar
SUNNET (NÂFİLE) NAMAZLARFarz veya vâcip olan namazların dışındaki namazlara nâfile namazlar denir
ve farz namazların öncesinde veya sonrasında kılınan sünnet namazlar
nâfile namaz kapsamında yer alır. Nâfile namazları, sünnet namazların dışında
ayrı bir kategori olarak ele alan bilginler de bulunmaktadır. Buna göre namazlar;
a) farz namazlar, b) vâcip namazlar, c) sünnet namazlar, d) nâfile
namazlar olmak üzere dört çeşit olmaktadır. Sünnet namazlar, vakit namazları
yanında düzenli olarak kılınan sünnetleri (revâtib) ifade etmekte, nâfile namazlar
ise düzenli olmayarak çeşitli vesilelerle Allah'a yakınlaşmak ve sevap
kazanmak maksadıyla ayrıca kılınan namazları
(regaib) ifade etmektedir.
Sünnet, Hz. Peygamber'in yaptığı ve bir bağlayıcılık ve gereklilik olmaksızın
yapılmasını istediği ve teşvik ettiği şeylerdir. Bu anlamda sünnet, hem Hz.
Peygamber'in devamlı olarak yaptığı, nâdiren terkettiği şeyleri yani
Hanefîler'in ıstılahındaki sünneti hem de devamlı olarak yapmayıp, yapılmasına
teşvikte bulunduğu şeyleri (mendup, müstehap) içine almaktadır. Buna
göre meselâ sabah namazının farzından önce iki rek‘at namaz kılmak sünnet,
ikindi ve yatsıdan önce kılınan dört rek‘at ise müstehap sayılmaktadır.
NAMAZ 225
Fakat en doğru ve yaygın gruplama farz ve vâcip namazların dışındaki
namazları, genel olarak nâfile başlığı altında ele alıp bunları kendi içinde
kısımlara ayıran gruplamadır. Nâfile kelimesinin, farz ve vâciplerin dışında
fazladan yapılan işler anlamına gelmesi ve yaygın olarak mendup, müstehap
ve tatavvu olarak da adlandırılması bu gruplamanın daha tutarlı olduğunu
göstermektedir. Buna göre nâfile namaz ifadesi, bir vakti bulunan
sünnetleri (müekked sünnet ve müstehap sünnet) ve vakte bağlı olmayan
tatavvu namazları içine alır. Birincisi, sünen-i revâtib, ikincisi regaib
türleri olarak adlandırılır. Revâtib, belli bir düzen ve tertip içinde, beş vakit
farz namazlarla birlikte ve belli bir devamlılık içinde kılındığı için revâtib
adını almıştır. Bu açıdan revâtib sünnetler, düzenli olarak kılınan sünnetler
demektir. Bunlar, Hz. Peygamber'in sünnetine uyularak vakit namazlarından
önce veya sonra yahut kimisinde hem önce hem sonra kılınan namazlardır.
Peygamberimiz’in devam edip etmemesine göre bunların bazıları
sünnet-i müekkede, bazıları sünnet-i gayr-i müekkede olarak nitelendirilir.
Hanefî literatürde, sünnet-i müekkede olan namazlar kısaca "sünnet", gayr-i
müekked olanlar ise "müstehap" veya "mendup" diye adlandırılmıştır. Ramazan
ayında yatsı namazından sonra kılınan teravih namazı da, sünnet-i
müekkede türünden bir namazdır.
Revâtib sünnetler dışındaki nâfile namazlar ise regaib adını alır. Bunlar,
Hz. Peygamber'in uygulamalarına dayanılarak belirli zamanlarda veya bazı
vesilelerle kılınan ya da kişinin kendi isteğiyle herhangi bir zamanda Allah'a
yakınlaşmak ve sevap kazanmak amacıyla kıldığı namazlardır. Bunlar gönüllü
olarak kendiliğinden kılındığı için "gönüllü (tatavvu) namazlar veya
arzuya bağlı namazlar" olarak da adlandırılır. Teheccüd namazı, kuşluk
(duhâ) namazı, istihâre namazı, yağmur duası, husûf namazı, küsûf namazı,
tahiyyetü'l-mescid, tövbe namazı, evvâbîn namazı, tesbih namazı, ihrama
giriş namazı, yolculuğa çıkış ve yolculuktan dönüş namazı, hâcet namazı,
abdest ve gusülden sonra namaz regaib türünden nâfile namazlardır.
İslâm kültüründe sünnet namazlar, özellikle vakit namazlarının öncesinde-
sonrasında kılınan sünnet namazlar, farz namazlara hazırlayıcı ve
onları koruyucu ibadetler olarak değerlendirilmiş, ayrıca Hz. Peygamber'e
bağlı olmanın da bir göstergesi kabul edilmiştir. Bunun için de, bu namazların
mümkün oldukça kılınması tavsiye edilmiş ve terkedilmesi kötü bir davranış
sayılmıştır. Bununla birlikte, sonuçta farz veya vâcip olmayıp sünnet
olduğu için de çeşitli nedenlerle terkedilmesine müsaade ve müsamaha
edilmiştir.